Sanat Ve Hayatla Bir Bütün Olarak: Sadi Diren
Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli seramik sanatçılarından biri: Sadi Diren. Seramiğin neredeyse bir sanat olarak başlangıç noktasında duran ve seramiği hemen her yönüyle deneyimleyerek özgün yorum ve deneysel çalışmalarını önce Türkiye sonra dünya ile buluşturan, stillerin ve çağın ötesinde bir sanatçı. Sanata adadığı hayatını, eserlerini ve seramiğe bakışını Anadolu’nun kadim izleriyle yorumlayışına bir kez daha tanıklık ediyoruz.
- 11 Haziran,2024
- 4 dk okuma
- Bu içerik 130 kişi tarafından okundu
- Yorumlar (0)
Sadi Rıfat Diren, İstanbul’da 20 Ağustos 1927’de doğan Türk seramik sanatçısı ve sanat eğitimcisi. Saint-Michel Fransız Lisesi’nden mezun olduğu 1946 yılının ardından hukuk okuma serüvenine adım atıyor. Bu belki de bir serüven; çünkü ilk yıl Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, ikinci yıl İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okumasının ardından üniversiteyi yarım bırakıp askerliğini yapmış. Döndüğünde ise tamamen farklı bir eğitim planıyla 1952 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin Seramik Bölümü’ne girmiş. Bir yıl sonra ise ilk sergisini açmış bile: İstanbul Maya Sanat Galerisi’ndeki sergiden birkaç yıl sonra ise eşi Belma Diren ile Almanya’dan bir davet almış. Offenbach Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda ders vermesi için çağrılan sanatçı bazı plansızlıkların sonucunda ders veremese de bu Almanya yolculuğu onu Höhr-Grenzhausen’da bir seramik fabrikasında çalışmaya yöneltmiş.
Birkaç yıllık çalışmanın ardından 1964 yılında Türkiye’ye döndüğünde bu kez Eczacıbaşı Seramik Fabrikaları'nda süs ve mutfak eşyaları kısmına müdür ve sanatçı görevine getirilmiş. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi yani mezun olduğu okulda bu kez öğretim kadrosundaymış. 1970 yılı profesörlüğe yükselmiş ve tam üç dönem boyunca tekrar tekrar Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi dekanlığına seçilmiş. 1982, 1988 ve 1991... 1991 yılında Devlet Sanatçısı unvanını almış ve 1994 yılında ise emekli olmuş. Aynı yıl artık Çamlıca Sanat Evi’nde özgün baskı çalışmalarıyla da haşır neşir olmuş.
Almanya ile Avrupa’ya
Almanya’da geçirdiği 9 yıl gibi bir süre boyunca sadece seramiği sanat olarak incelememiş Sadi Diren. Aynı zamanda endüstri seramiğini de incelemiş, farklı formlarda kullanma fırsatı bulmuş ve bu kısmı da sorgulayan bir tutumda değerlendirmiş. Bu yıllarda biçimlerde sade bir duruş ama yüzeylerin desen ve süslemelerinin ön plana çıktığı bir bakış açısıyla üretmiş. 1960-1963 yılları arasında ise seramik alanının ilk duvar resimleri örneklerini oluşturmuş. Tamamen kendine has bir sanat anlayışıyla, farklı sır tekniklerini deneyen Sadi Diren, Anadolu kültürünün köklü ruhunu da her zaman çalışmalarında yaşatmaya özen göstermiş. Seramik çalışmaları ve sonrasındaki bronz heykellerinde Anadolu’dan izleri görmek mümkün.
Elbette dünyanın da seramikle yeni yeni ilgilendiği bu zamanlarda özgün tarzıyla Sadi Diren, övgülerle de dikkat çekmiş. Bu yıllarda ünlü İtalyan sanat eleştirmeni Mario Monteverdi, sanatçının Milano Galeri Totti’deki seramik sergisini görmüş. Ünlü İtalyan gazetesi Corriere Lombardo’da konu hakkında şöyle yazmış: “Yeni bir sanatçı ile tanışmanın sevinci içindeyim. Bu kadar güçlü bir ifade ve teknik karşısında hayretler içinde kaldım. Burada Bizans mozaiklerinin altın parlaklığını gördüm ve aynı zamanda, sanatın soyluluğunu ve romantikliğini...”
“Geleneksel Türk seramiğine çok bağlıyım. Bütün Anadolu bu iş için baştan aşağı köprüdür. Çeşitli medeniyetlerin geçtiği bir köprü. O bakımdan zaten bir başlangıç noktası vardır. Herhangi bir şey, bir konu, orada konunun her türlüsü var. İdoller, mitler, semboller; her şey var. Bu, ben onları yaparaktan yol tuttum demek değil tabii. Onlardan esinlendim ve güncele taşıdım. Yaptığım seramiklerde politika çok önemli bir yol tutuyor. O motifleri, o idol ve mitleri seramiğimde kullandım. Taklit olarak değil, bir figür ve simge olarak kullandım. Yıllarca böyle devam etti. Bu bir yol oldu. Birçok insan benden esinlendi.”
Her yönüyle seramik
Tüm yaşamını seramik sanatına, seramiğin endüstri yolculuğuna ve bu işin zanaat kısmına adayan Sadi Diren, aynı zamanda akademisyen ve işin ticari kısmında da var olabilmiş çok özel bir isim. Adeta seramiği her yönüyle incelemiş okulu kazandığı yıllarda hiç dikkat çekmeyen seramik bölümünü tercih ederek ileri görüşlülüğünün altını çizmiş ve imkansızlıklarla dolu öğretim hayatında seramiği var edenlerden biri olmayı başarmış. O yıllarda çömlekçilerden öğrenmeye çalıştığı bu zanaatı, uzun yıllar sonra kendi döneminin en dikkat çekici akımlarından olan Bauhaus’dan izler ve Anadolu kültürüyle nasıl harmanladığını da görmek mümkün.
Karakteristik bir özellik olarak canlı ve dinamik yapısını eserlerinde dingin bir ruha teslim eden sanatçı, ürettiği formların tamamına yakınını çömlek tornasında şekillendirmiş. Bu şekillendirmenin ardından kesme işlemiyle yorumlamaya devam etmiş.
Türkiye’nin dört bir yanında Sadi Diren imzası
Yaşamı boyunca 35 kişisel sergi ve çok daha fazla grup sergisiyle Sadi Diren’in 1960-1970 yıllarında mimari alanlarda da önemli işleri var. Seramik kaplama ve artistik duvar panolarının mimari yapılarda kullanıldığı o yıllar, modernist akımının etkisindeki işler olmuş. Halka mal olmuş büyük kamu kurumlarında bolca Sadi Diren imzası var dolayısıyla.
İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, Atatürk Kültür Merkezi, Fitaş Sineması, İstanbul ve Ankara Marmara otelleri, Ankara Sermaye Piyasası Binası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Tesisleri, Ankara Cumhurbaşkanlığı Köşkü ve Strasbourg Avrupa Konseyi Binası en önemli eserlerinden birkaçı.
2018 yılında İstanbul’da hayata veda eden sanatçının seramik eserleri Düsseldorf Hetjens Müzesi, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Milano Dr. Adriano Totti, Düsseldorf Peter Florack, Köln Dr. Funke Kaiser, Köln Keramik Weber gibi önemli resmi kurum, müze ve özel koleksiyonlarda yer alıyor.
Türk seramik sanatının kurucularından biri olarak gösterilen Atilla Galatalı’nın, soyut bir sanat anlayışına sahip sanatçının yalın bir üslupla aktardığı bakış açısı, onun ayrıştırıcı noktalarından belki de en önemlisi. Harbiye Ordu Evi, İstanbul Deniz Müzesi ve daha birçok ikonik yapının zenginleşen duvarlarına dokunduğu tarzıyla belki de mimariyi zamanların ötesinde bir tavırla selamlıyor.
Soyut bir dışavurumcu. İlgi Adalan, resimle başladığı sanat hikayesine seramikle devam eden Türkiye’nin en ünlü seramik sanatçılarından biri. Figürlerindeki kendine has fenomen bir duruş, renklerdeki kontrastlar içindeki net bir tavır onu ilham kaynağı yapan en büyük etkenlerden sadece ikisi.
Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli seramik sanatçılarından biri: Sadi Diren. Seramiğin neredeyse bir sanat olarak başlangıç noktasında duran ve seramiği hemen her yönüyle deneyimleyerek özgün yorum ve deneysel çalışmalarını önce Türkiye sonra dünya ile buluşturan, stillerin ve çağın ötesinde bir sanatçı. Sanata adadığı hayatını, eserlerini ve seramiğe bakışını Anadolu’nun kadim izleriyle yorumlayışına bir kez daha tanıklık ediyoruz.
Onun eserlerinde sadece ona ait unsurlar dile geliyor: Türk resim sanatının zamansız isimlerinden Adnan Çoker, dengeyi, geometriği soyut bir mekânsal boyutun içinde yepyeni bir biçime dönüştürüyor. Akademik hayatı, dünyanın farklı noktalarında kendini ve sanatını keşfetmeye olan heyecanıyla sanatının her geçen yılında daha katmanlaşan bir birikime kültürel dokunuşlarını da katıyor; onun alameti farikası da elbette bu.
Hayalinizdeki banyo tasarımı için ilham almak, fikir üretmek ve hayata geçirmek artık çok kolay! Kale Core uygulamamızı indirin, dileğiniz zaman keşfetmeye hazır olun!
Henüz yorum yapılmadı.